1-10- استمرار در مبارزه
پس از بیان روشهای شناختی و انگیزشی در مقابله با شیطان اینک نوبت به روشهای رفتاری مقابله با شیطان میرسد و ما در ادامه مقداری دربارهاش بیان میکنیم.
تذکر
یکی از روشهای کارآمد مقابله با حملات شیطان، تذکر است! «إنَّ الَّذينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُون» (اعراف: 201) پرهیزگاران هنگامیکه گرفتار وسوسههاى شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) مىافتند و (در پرتو یاد او، راه حق را مىبینند و) ناگهان بینا مىگردند.
یعنی انسان سالک باید مراقب شياطینى که پيرامون قلبش طواف مىكند باشد؛ و اگر نفوذی به درونش صورت گرفت متذکر خدا شود و راههای نفوذ را ببندد! انسان باید تلاش نماید تا دائماً به یاد خدا، یاد مرگ، یاد قبر و برزخ و قیامت، یاد سؤال و جواب، یاد عذاب، یاد بهشت و دوزخ، یاد حسرت بیفتد! و چنین یادآوری دائمی انسان را به مقدار زیادی در برابر شیطان مصون میدارد.
معاتبه
یکی از روشهای مقابله با حملات شیطان عتاب و خطاب و سرزنش کردن و انتقاد کردن از خود است! این اقدام باعث فعال شدن نفس لوامه و ضعیف شدن نفس اماره خواهد شد و تأثیر به سزایی در نتیجه مبارزه دارد!
معاقبه
علاوه بر سرزنش کردن، تنبیه کردن نفس و سرکوب کردن آن باعث تضعیف بیشتر نفس اماره میشود و موازنه قدرت را به سود انسان و به ضرر شیطان تغییر میدهد.
توصیه به حق و صبر
یکی از مهمترین روشهای مؤثر برای پیروزی در نبرد با شیطان، توصیه به حق و به صبر است. آری برای پیروزی در این نبرد نیاز به صبوری و پایداری دارد.
برخاستن و برگشت به مسیر درست پس از انحراف از صراط
ازآنجاکه نبرد با جبهه شیطان قطعاً دارای اُفت و خیزهای متنوع و متعدد خواهد بود، سالک الی الله قطعاً باید با زمین خوردنها از پای نیفتد و برخیزد و به صراط مستقیم برگردد و ادامه مسیر دهد. «وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِينَ» (هود: 52) و ای قوم من! از پروردگارتان طلب آمرزش کنید، سپس به سوی او بازگردید تا (باران) آسمان را پیدرپی بر شما بفرستد؛ و نیرویی بر نیرویتان بیفزاید! و گنهکارانه، روی (از حق) بر نتابید!