مهندس علی ماهرالنقش وب سایت مهندس علی ماهرالنقش
فرایند تحلیل سلسله مراتبی یكی از معروف‌ترین فنون تصمیم‌گیری چندمنظوره است كه اولین بار توسط توماس ال. ساعتی عراقی الاصل در دهه‌ی 1970 ابداع شد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی منعکس‌کننده رفتار طبیعی و تفكر انسانی است. این تكنیك، مسائل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آن‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد و آن‌ها را به شكلی ساده تبدیل كرده و به حل آن می‌پردازد.
به‌طورکلی هر مسئله AHP با سه سطح كلی سر و كار دارد كه
سطح اول هدف كلی مسئله،
سطح دوم معیارهای ارزیابی و
سطح سوم گزینه‌های (انتخاب‌ها) ممكن است.
اجزا در هر سطح سلسله مراتب، جفت‌جفت با هم مقایسه می‌شوند تا ترجیح نسبی هر یك در راستای گزینهها تعیین شود. در این روش ضریب كلی وزن برای هر گزینه با توجه به هدف اصلی به دست می‌آید. گزینه‌ای كه دارای بیشترین وزن است، باید به‌عنوان بهترین گزینه انتخاب شود. (فلاح شمس لیالستانی, میرفیض et al. 2013)
توانمندی‌های AHP از دیدگاه آقای ساعتی به شرح موارد زیر است:
1- یگانگی و یكتایی مدل[1]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی یك مدل ساده و انعطاف‌پذیر برای حل مسائل بدون ساختار می‌باشد كه به‌راحتی قابل‌درک برای همگان است.
2- پیچیدگی[2]: برای حل مسائل پیچیده، AHP هم نگرش سیستمی و هم تحلیل جز به جز را به‌صورت توأم بكار می‌برد یعنی هم به جزییات و هم به كلیات می‌پردازد.
3- همبستگی و وابستگی متقابل[3]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فرآیند را به‌صورت خطی در نظر می‌گیرد.
4- ساختار سلسله مراتبی[4]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی اجزای یك سیستم را به‌صورت سلسله مراتبی سازماندهی می‌کند كه این نوع سازماندهی با تفكر انسان تطابق دارد.
5- اندازه‌گیری[5]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مقیاسی برای اندازه‌گیری معیارهای كیفی تهیه كرده و روشی برای تخمین و برآورد اولویت‌ها فراهم می‌کند.
6- سازگاری[6]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی سازگاری منطقی قضاوت‌های استفاده شده در تعیین اولویت‌ها را محاسبه كرده و ارائه می‌نماید.
7- تلفیق[7]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی سازگاری منطقی قضاوت‌های استفاده شده در تعیین اولویت‌ها را محاسبه نموده و ارائه می‌نماید.
8- قضاوت و توافق گروهی[8]: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بر روی توافق گروهی اصرار و پافشاری ندارد ولی تلفیقی از قضاوت‌های گوناگون را می‌تواند ارائه نماید.
اما AHP محدودیتهایی هم دارد، وابستگی‌های متقابل بین عناصر تصمیم، یعنی معیارها، زیرمعیارها و گزینهها را در نظر نمی‌گیرد و ارتباط بین عناصر تصمیم را سلسله مراتبی و یک‌طرفه فرض می‌کند؛ اما روش فرایند تحلیل شبکه‌ای ANP ارتباطات پیچیده بین عناصر تصمیم را از طریق جایگزینی ساختار سلسله مراتبی با ساختار شبکه‌ای در نظر می‌گیرد. (زبردست 2011)
————————————–
[1] Unity
[2] Complexity
[3] Interdependence
[4] Hierarchy Structuring
[5] Measurment
[6] Consistency
[7] Synthesis
[8] Judgment and Consensus
