متولی فرهنگ در کشور کیست؟

اصفهان زیبا – 5 آبان 1394

 

در ادامه سلسله مقالات مدیریت جامع فرهنگ پس از بیان ضرورت موضوع، چند سوال کلیدی درباره فرهنگ مطرح کردیم و سپس به ابعاد مختلف موضوع مدیریت، فرهنگ، مدیریت جامع فرهنگ، رابطه فرهنگ با سایر مقولات، مدیریت پذیری فرهنگ و بررسی وضعیت مدیریت فرهنگ در سایر کشورهای جهان به صورتی بسیار اجمالی پرداختیم؛ و اینک در مقاله پانزدهم به بررسی این سوال می پردازیم، که متولی فرهنگ در کشور کیست؟

 

با توجه به مطالبی که گذشت، فرهنگ کشور مانند هر مقوله‌ی دیگری نیاز به اعمال مدیریت دارد؛ یعنی کشور ما نیاز به سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگ، سازماندهی و هماهنگی، تخصیص منابع و پشتیبانی، هدایت و کنترل، و نظارت و ارزیابی وضعیت دستگاه‌ها و موضوعات فرهنگی دارد؛ تا بتوان گفت در چارچوب مشخص و در راستای دستیابی به چشم‌انداز بیست‌ساله کشور و اهداف عالی فرهنگی گام برمی‌داریم.

 

حال چند سؤال کلیدی درباره متولی یا متولیان فرهنگ در کشور مطرح می‌شود.

 

متولی برنامه‌ریزی فرهنگ کشور کیست؟

• آیا کشور دارای نظام برنامه‌ریزی فرهنگ هست؟ و متولی آن کیست؟
  • نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس، دولت، دستگاه‌های فرهنگی کشوری، نمایندگان ولی‌فقیه در استان‌ها و شهرستان­ها، استانداری، فرمانداری، دستگاه‌های فرهنگی استانی، شوراهای فرهنگ عمومی استان‌ها و شهرستان‌ها در تدوین، تلفیق و تصویب برنامه‌های فرهنگی (کشوری/ دستگاهی/ استانی) چیست؟
  • مسئول برنامه‌ریزی و تلفیق برنامه‌های کشوری، استانی و دستگاهی کیست؟
• الگو و فرآیند نیازسنجی، اولویت‌بندی، سیاست‌گذاری، تلفیق، برنامه‌ریزی، بودجه‌ریزی فرهنگی (کشوری/ دستگاهی/ استانی) چیست؟
• آیا نقش و جایگاه رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت، مجلس، دولت، دستگاه‌های فرهنگی کشوری، نماینده ولی‌فقیه در استان، شوراهای فرهنگ­عمومی استان‌ها، شوراهای فرهنگ­عمومی شهرستان‌ها، استانداری، فرمانداری‌ها، دستگاه‌های فرهنگی استان، مردم و … در فرآیند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی (کشوری/ دستگاهی/ استانی) مشخص‌شده است؟ این نقش‌ها چیست؟

 

متولی مهندسی فرهنگ کشور کیست؟

• آیا در هر استان چند دستگاه فرهنگی اصلی و فرعی وجوددارد؟
• آیا وجود همه دستگاه‌های فرهنگی دولتی و عمومی موجود در استان‌ها، ضروری است؟
• آیا دستگاه‌های فرهنگی موجود در استان‌ها دارای چند درصد فعالیت تکراری و موازی هستند؟
• آیا دستگاه‌های فرهنگی موجود در استان‌ها دارای تعامل و هم‌افزایی هستند؟
• آیا فرهنگ کشور دارای سیستم پشتیبانی از تصمیم^[1] و سیستم نیازسنجی و اولویت‌بندی فرهنگی است؟

 

متولی رصد فرهنگ کشور کیست؟

• آیا سازماندهی و هماهنگی بین دستگاه‌های راصد فرهنگ انجام‌شده­است؟
• آیا شاخص‌های رصدی فرهنگ، تعیین، تصویب و ابلاغ شده است؟
• آیا زیرساخت‌های رصدی (سخت‌افزاری/ نرم‌افزاری/قوانین/فرآیندها/…) تعریف، طراحی و ایجادشده‌اند؟
• آیا در کشور دارای نظام آماری فرهنگ هستیم؟
• آیا اطلس فرهنگی و آمایش فرهنگی (کشوری/ استانی) وجوددارد؟

 

متولی نظارت و ارزیابی فرهنگ کشور کیست؟

• مسئولیت نظارت بر اجرای برنامه‌های فرهنگی دستگاه‌های کشوری برعهده کیست؟
• مسئولیت نظارت بر اجرای برنامه‌های فرهنگی استانی برعهده کیست؟

 

پاسخ به سؤالات فوق

از دو منظر می‌توان به سؤالات فوق پاسخ کلی داد. یکی از منظر علمی و مدیریتی و دیگری از منظر قوانین و مقررات کشور. لذا در ادامه اشاره کوتاهی به این موارد می‌شود.

 

متولی مدیریت فرهنگ از منظر علمی و مدیریتی

مردم ما مردمی مسلمان هستند و فرهنگ ما فرهنگی دینی است و ازآنجاکه معتقدیم دین برای همه نیازهای بشر نسخه شفابخش دارد، باید با استفاده از مبانی دینی موضوع فرهنگ را مدیریت نماییم.

لذا باید کار را به کاردان سپرد و تقسیم‌کاری عاقلانه در حوزه مدیریت جامع فرهنگ نمود. بدین معنا که موضوعات مدیریتی این عرصه را به متخصصین مدیریتی فرهنگ سپرد؛ و موضوعات محتوایی و تجویزی این عرصه را به متخصصین دین سپرد تا بتوانند بر اساس مبانی دین مبین اسلام، فرهنگ دینی کشور را در مسیری صحیح و در جهت رشد و تعالی به‌پیش برند. ضمن اینکه موضوعات مدیریتی و پشتیبانی آن را نیز باید به جایگاهی سپرد که دارای ابزارهای قدرتی لازم برای اعمال مدیریت باشند.

 

متولی مدیریت فرهنگ از منظر قانونی

با بررسی قوانین و ضوابط موجود کشور و نیز وظایف محوله به هر یک از سازمان‌های متولی فرهنگ به نظر می‌رسد که وظایف تعریف‌شده در قوانین فاقد انسجام و یکپارچگی و اتقان در تقسیم‌کار بین نهادها و سازمان‌های رسمی تعریف‌شده در امر فرهنگ است. به عبارتی می‌توان گفت که تقسیم وظایف بین ارکان فرهنگ فاقد انسجام و هماهنگی و هم‌افزایی لازم بوده و شاهد دوباره­کاری­ها، تداخلات و نقاط مغفول در مدیریت جامع فرهنگ هستیم.

درهرصورت چیزی که امروز به‌عنوان مطالبه غالب در امر مدیریت جامع فرهنگ در کشور مطرح است، شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف به ادای وظیفه نسبت به این امر خطیر است؛ و هم رهبری معظم انقلاب آن را مطالبه نموده و می‌نمایند و هم سایر نهادهای رسمی فرهنگی کشور بر این امر متفق هستند.

 

 

در آخر از همه صاحب نظران و نخبگان عرصه مدیریت و فرهنگ تقاضا می شود تا نقدها و نظرات تکمیلی خود را از طریق سایت www.amaher.ir با نگارنده در میان گذارند.

 

————————————

[1] Decision Support System – DSS