بدانیم، بخواهیم، بتوانیم

بنام او؛ دیروز در محفلی خدمت یکی از علمای عامل رسیدیم. نکاتی ارزنده بحث شد که عصاره آن در این مقال ارائه می گردد.

سه دسته مطالبی که ما انسان ها در مواجهه با آنها هستیم؛ شامل نعمات الهی، خطاهای خودمان و گرفتاری های وارده است. لذا ضروری است وظیفه مان را در قبال هر یک از آنها بدانیم، تا بتوانیم در مواجه با آنها، به طور مناسب اقدام نماییم. چرا که برای انجام هر اقدامی مراحلی به شرح زیر داریم.

1-      علم به موضوع:                   بدانیم که چه باید کرد

2-      عزم بر انجام آن موضوع:       بخواهیم که آن کار را انجام دهیم.

3-      توانایی انجام آن موضوع:      بتوانیم آن کار را به انجام برسانیم.

 

(بدانیم، بخواهیم، بتوانیم)

 

پس برای اینکه بدانیم، موارد زیر بیان می شود.

——————————————————————

اوّل: وظیفه در قبال نعمات الهی

برای بجا آوردن همه شکر خدا، استمرار بر ذکر «الحمد لله رب العالمین» داشته باشیم.

امام سجاد (ع) اینگونه بودند، هر زمان که به یاد نعمتی می افتادند سجده می کردند، حتی اگر سوار بر شتر بودند. به همین دلیل ایشان را سجاد (بسیار سجده کننده) می گویند.

دوستان اهل بیت علیهم السلام، دائماً در نعمت اند. چه نعمت سختی و چه نعمت سختی (هر دویش نعمت است)

لذا حضرت علی (ع) می فرمایند[1]: «اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا تَأْخُذُ وَ تُعْطِي وَ عَلَى مَا تُعَافِي وَ تَبْتَلِي حَمْدا»

خدايا، سپاس تو راست بر آنچه مى‏گيرى، و عطا فرمايى، و بهبودى مى‏بخشى، و مبتلا فرمايى. سپاسى كه تو را پسنديده‏تر است و محبوبتر و فاضل‏تر.

لیکن انسان شب رو نمی داند چه می کند، صبح می فهمد که چه کرده است. لذا همه سختی و آسانی اش نعمت است.

پس در همه حال «الحمد لله رب العالمین»

——————————————————————

دوّم: وظیفه در قبال خطای خود

همه ما انسانها، بجز معصومین علیهم السلام، ممکن الخطا هستیم، و یکی از آثار خطا، کاهش رزق است. رزق هم آن چیزی است که از گلویت پایین رود. پس اگر رزقت کم شد، بجای جزع و فزع، استغفار بکن. بگو «استغفرالله ربی و اتوب الیه»

امام باقر (ع) می فرمایند:       وقتی خدا نعمتت داد، بگو « الْحَمْدُ لِلَّهِ»

                                         وقتی برای کاری غمگین شدی بگو « لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»

                                         وقتی رزقت کم شد بگو « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ»

«وَ قَالَ ع لِابْنِهِ يَا بُنَيَّ- إِذَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْكَ بِنِعْمَةٍ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ- وَ إِذَا حَزَنَكَ أَمْرٌ فَقُلْ- لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ- وَ إِذَا أَبْطَأَ عَنْكَ رِزْقٌ فَقُلْ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ»[2]

دستوراتی هم برای این کار داده اند. هر روز بعد از نماز صبح 70 بار «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ»؛ بعد از نماز عصر 70 بار «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ» و … .

نکته: ما در قبال خدا باید طمع کار باشیم نه طلب کار.

طمع کار خودش را مستحق لطف نمی داند، ولی امیدوار رحمت است.

طلب کار خودش را مستحق لطف می داند و طلب کاری می کند.

خداوند نیز در قرآن کریم چنین فرموده است:

«وَ يَقَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَ يَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلىَ‏ قُوَّتِكُمْ وَ لَا تَتَوَلَّوْاْ مجُْرِمِينَ[3]»

و اى قوم من! از پروردگارتان طلب آمرزش كنيد، سپس به سوى او بازگرديد، تا (باران) آسمان را پى در پى بر شما بفرستد و نيرويى بر نيرويتان بيفزايد! و گنهكارانه، روى (از حق) بر نتابيد!»

 نتیجه استغفار را نزول رحمت اعلام فرموده است.

——————————————————————

سوّم: وظیفه در قبال شدّت و گرفتاری

اما شدّت و گرفتاری چه زمانی می آید. وقتی که فکر می کنی خودت کسی هستی. خودت می توانی کاری را انجام دهی. شدّت وقت ظهور ادعا می آید.

لذا وقتی شدّتی به تو رسید بگو «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيم»

حول: قوه ای که با آن ترک معصیت خدا می شود.

قوه:   قوه ای که با آن اطاعت خدا می شود.

در جنگ احزاب، کفار، یهودی ها و مسیحی ها؛ همه دست به دست هم دادند، تا اسلام را نابود و ریشه کن کنند. پیغمبر از هر طرف می رفتند یک دسته از کفار حمله می کردند. کار بر مسلمانان سخت شد و شدّت گرفت. رسول خدا یک چوب دستی در دست داشتند. محکم آن را بر زمین زدند و نشستند. سر را به سمت آسمان بلند کردند و فرمودند:” الهی آن شئت ان لا تعرف و ان شئت ان لا تعبد …” «خدایا اگر می خواهی که تو را نشناسند و اگر می خواهی که تو را عبادت نکنند، من هم تسلیم هستم …» پیغمبر جلوی خدا لنگ انداخت. پیامبر تا این را گفتند جبرئیل آمد و فرمود خدا اراده کرده که شما را پیروز کند. با همین دو کلمه حرفی که پیغمبر زد.

لذا اظهار عجز درونی کنیم تا یاری خدا برسد.

——————————————————————

نتیجه اینکه:

در مقابل نعمت،             «الحمد لله رب العالمین»

در مقابل خطا،               «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ»

در مقابل شدّت،              «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيم»

 

——————————————————————

والسلام

---