سناریونویسی چیست؟

کلمه سناریو از عبارت لاتین (Scenario) گرفته شده، و دارای معنی واحد، و تعابیر متفاوتی در حوزه های مختلف کاربردی آن است.

در عالم هنر کلمه سناریو به عنوان متن یا نمایشنامه ای است که فیلم یا تئاتر بر اساس آن تولید و ایجاد می شود. در این متن تمامی عوامل فیلم، نقش آنها، دیالوگ ها و گفتارها، حرکت ها و خلاصه هر آنچه در فیلم باید اتفاق بیفتد را به تصویر  ذهنی در می آورند؛ و آنگاه همه فرآیندهای اجرایی بعدی بر اساس آن شکل می گیرند.

در عالم سیاست، کلمه سناریو به عنوان متن و سندی است که در آن متناسب با محیط داخلی و بیرونی دور و نزدیک، تهدیدات و فرصت ها و …؛ شرایط سیاسی احتمالی آینده به تصویر کشیده شده است. در این سند سعی در پیش بینی، آینده پژوهی، آینده نگاری و شبیه سازی شرایط احتمالی سیاسی مورد بحث می شود.

در عالم مدیریت، کلمه سناریو شبیه به عالم سیاست است. سناریو سندی است که در آن شرایط احتمالی آینده سازمانِ مورد بحث، بر اساس وضعیت موجود، تهدیدات و فرصت ها، ضعف ها و قوّت ها، و هر آنچه در ترسیم شرایط و وضعیت آتی سازمان نقش داشته باشد، ترسیم گردیده باشد.

  

در عالم نظامی، کلمه سناریو یعنی دستورالعمل های عملیاتی فرضی برای سازمانهای رزمی، که متناسب با هر حرکت دشمن چه اقداماتی را باید به انجام رسانند. یعنی شبیه سازی آینده، بر اساس تمامی مفروضات قابل پیش بینی و تعیین اقدامات نیروی خودی برای پاسخگویی به آنها.

در قسمت های انتهایی سناریونویسی با جملاتی از جنس «اگر … آنگاه» مواجه می شویم. (if …. then ….else). یعنی مشخص می کنیم که در مقابل هر «اگری» چه کاری باید بشود. اگر اینطور شد، چنین می کنیم. اگر آنطور شد، چنان می کنیم و … .

و در همه حوزه های مختلف دیگر نیز کار بر همین منوال است. لذا اگر بر این مثال ها دقّت و تأمّلی کنیم، به چند نکته مشترک دست می یابیم، که ما را به تعریف سناریو و سناریونویسی رهنمون می سازد.

1-  نگارش و داستان سرایی است

2- ترسیمی ذهنی از آینده و نوعی شبیه سازی است

3- احتمالی است

4- با توجه به شرایط محیطی دور و نزدیک نگاشته می شود

5- با توجه به تهدیدات و فرصت ها، قوت ها و ضعف ها ترسیم می شود

6- روش آن آینده پژوهی و هدفش آینده نگاری  است

7- خروجی هایش شامل متن، سند، داستان و دستورالعمل است

…………………………………………….

پس اگر بخواهیم تعریفی از سناریونویسی ارائه دهیم چنین می گوییم:

«سناریونویسی ابزاری است برای شبیه سازی و به تصویر کشیدن آینده و زمینه سازی برای مدیریت در شرایط فرضی پیش بینی شده»

و تعریف سناریو چنین خواهد شد:

«سناریو سندی است که با استفاده از حدس عالمانه و شبیه سازی فراگیر، شرایطی فرضی از آینده را به شکل داستانی و تشریحی ترسیم نموده، و اقدامات و الزامات ضروری برای حضور موفق در آن شرایط احتمالی را مشخص نموده است»