پنج روش تنبيه دردناك مديريتي

مدیر در هر سازمانی برای پیشبرد ماموریت های سازمان و رسیدن به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدتِ آن، از تکنیک ها، روش ها و ابزارهای مختلفی استفاده می نماید. به گونه ای که بتواند موانع درونی و برونی را رفع نماید و یا دور بزند، فرهنگ سازمانی را تقویت کند، سرمایه های انسانی را هم گرا، هم راه و هم افزا نماید، و …؛ که در این میان توجه به مولفه سرمایه های انسانی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

یکی از این ابزارهای کارآمد کنترل و هدایت، ابزار تنبیه است. (در کنار تشویق)

………………………..

خداوند به عنوان مدیر کل جهان هستی (وَ مَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ، فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ)[1]، برای تنبیه پیمان شکنان 5 نوع جریمه قرار داده است.

إِنَّ الَّذِينَ يَشْترَُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَيْمَانهِِمْ ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فىِ الاَْخِرَةِ وَ لَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لَا يَنظُرُ إِلَيهِْمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَا يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (آل عمران – 77)

ترجمه: كسانى كه پيمان الهى و سوگندهاى خود (به نام مقدس او) را به بهاى ناچيزى مى ‏فروشند، آنها بهره ‏اى در آخرت نخواهند داشت و خداوند با آنها سخن نمى‏ گويد و به آنان در قيامت نمى‏ نگرد و آنها را (از گناه) پاك نمى ‏سازد و عذاب دردناكى براى آنهاست.

………………………..

تنبیه یک: از مواهب بى‏ پايان عالم ديگر بهره ‏اى نخواهند داشت.

تنبیه دو: خداوند با آنها سخن نمى ‏گويد، و این عذابی دردناک برای بنده تنهای محتاج محبت و لطف و بخشش است؛ و شاید كنايه از بى اعتنائي باشد؛ یعنی هر چه الحاح و التجاء و تقاضا و اصرار كنند در تخفيف عذاب جواب نمي شنوند.[2]

تنبیه سه: به آنان در قيامت نمى‏ نگرد، نظر لطف خود را در آن روز از آنها برمى‏ گيرد و نگاهى به آنها نمى‏ كند. روی بر می گرداند، و چه عذابی بیشتر از قهر کردن خدا.

تنبیه چهار: آنها را (از گناه) پاك نمى‏ سازد، زمینه توبه فراهم نمی شود. بر آنها ثنا نمى‏ كند و آنها را به خير و خوبى ذكر نمى‏ كند، يا اينكه از گناهانشان پاكيزه نمى‏ كند.[3]

تنبیه پنج: عذاب دردناكى براى آنهاست.

……………………………

لذا مدیر یک سازمان می تواند از این ابزارهای تنبیهی برای ارتقاء و رشد و تعالی فرد و سازمان بهره ببرد. لیکن همواره می بایست به یک نکته مهم توجّه کند، و آن اینکه مراقب باشد استفاده از این ابزار اگر چه در بعضی مواقع ضروری و الزامی است، اما به صورت حداقلی و فقط در صورت ناچاری استفاده شود. چنانچه در کلام بزرگان دین هم داریم که وعده های خدا حتمی است، اما وعیدهای خدا ممکن است محقق نشود!

چرا که بین «وعده» با «وعید» تفاوت وجود دارد. خُلف وعد، قبیح است و صدور آن از خداوند محال است، ولی خُلف وعید در مواردی، نه تنها قبیح نیست بلکه حُسن هم دارد، چون این کار او اظهار کرم است.[4]

خلاصه اینکه:

پنج روش تنبیه شامل موارد زیر است:

1- پاداش ندادن

2- صحبت نکردن

3- نگاه نکردن

4- عدم بخشش

5- مجازات کردن

---