1-1-3- نقش انسان در جهان هستی
انسان یکی از ارکان اصلی در مصاف با شیطان است و یا اصلاً نقش اول این بازی به حساب می‌آید! پس شناخت او ضرورت جدی دارد که مخاطب باید خودش انسان‌شناسی را بداند؛ اما محورهای اصلی انسان‌شناسی مرتبط با موضوع شیطان و مبارزه با او به شرح موارد زیر است:
1-1-3-1- انسان با خداوند عهد و میثاق بسته است
عهدی ازلی بین خالق و مخلوق در عالم ذر منعقد گردیده مبتنی بر پذیرش ربوبیت الله و عبودیت خداوند توسط انسان. (انسان معهود)
1-1-3-2- انسان مکلف و پاسخگو شده است
پس از عهد و پیمانی که بین خالق و مخلوق بسته شد، انسان مکلف بر تبعیت از حق شد. (انسان مکلف)
1-1-3-3- تکلیف؛ احسان خداوند برای سیر از نقص به کمال است
تکلیف رابط میان دو حقیقت است: حقیقت ناقص انسانى (قبل از انجام تکلیف) و حقیقت کامل آن (پس از انجام تکلیف)؛ و نیز این معنا ثابت است که انسان از میان سایر انواع موجودات از این ناموس عمومى که در آن‌ها است استثناء نشده، او نیز از اولین مرحله پیدایش خود متوجه مرتبه انسان کامل و انسان واجد حقیقت سعادت است، حال یا به هدف خود مىرسد و یا در بین راه به موانعى برخورد مىنماید و قبل از رسیدن به آن از بین مىرود.
1-1-3-4- انسان مختار و دارای قدرت و اختیار انتخاب بین حق و باطل شده است
اما پس از این «عهد و پیمان» و تکلیفی که بر انسان نهاده شد، خداوند حکیم و علیم انسان را موجودی «مختار» و «صاحب اختیار» قرار داد و بنابراین انسان «صاحب اجازه» و دارای «قدرت انتخاب» بین «حق و باطل» و «خیر و شر» شد. (انسان مختار)
1-1-3-5- خداوند به انسان وعد و وعید داده است
خداوند به این انسان «معهود» و «مکلف» و «مختار»، بشارت و بیم می‌دهد که اگر به راه حق رفتی سعیدی والا شقی خواهی بود! و برای تکمیل چرخه نظام احسن خویش پیامبران را مبعوث فرمود.
1-1-3-6- انسان مورد آزمایش و ابتلا و امتحان قرار می‌گیرد
به دنبال عهد و اختیار و تکلیف، امتحان موضوعیت می‌یابد؛ یعنی انسانی که مختار است در انتخاب بین حق و باطل؛ دارای تکلیف است که حق را برگزیند؛ پس باید امتحان شود تا مشخص گردد که مؤمن است یا کافر، شاکر است یا کفور! و بدیهی است که انجام امتحان نیاز به ابزار، شرایط و ممتحن دارد و اینجاست که وجود موجودی چون ابلیس موضوعیت می‌یابد.
1-1-3-7- هدف انسان رسیدن به بی‌نهایت است
در زنجیره تکامل انسان، هدف تعریف شده برای انسان رسیدن به بی‌نهایت است؛ چون هم میل فطری و هم استعداد و ظرفیت درونی برای رسیدن به بی‌نهایت دارد.
1-1-3-8- زنجیره تکامل انسان در نظام احسن
بر اساس آنچه بیان شد زنجیره تکامل انسان در نظام احسن الهی به شرح گام‌های ذیل است.
- خلقت نیکو: خداوند جهان را در بهترین شکل آن خلق نمود. (نظام احسن)
- عهد و میثاق: خداوند از انسان عهد گرفت که شیطان را نپرستد و خدا را پرستش نماید.
- تکلیف: خداوند انسان را مکلف به انتخاب حق قرار داد.
- اختیار و اجازه انتخاب: خداوند انسان را مختار و با اجازه انتخابِ بین حق و باطل و خیر و شر قرار داد.
- وعد و وعید: خداوند به انسان وعده خیر در انتخاب درست و وعید شر در انتخاب نادرست داد.
- آزمایش و ابتلاء: خداوند برای امتحان انسان، او را دچار آزمایش و ابتلائات نمود.
در انتهای این زنجیره تکامل، انسان دو وضعیت محتمل خواهد داشت؛ مؤمن و کافر. (و در ادبیات راهبردی ابلیس شکور و کفور)
