1-3- روش‌شناسی، تکنیک‌ها و ابزارهای ابلیس
در این بخش با نگاهی سیستمی به سراغ روش‌های ابلیس و یارانش برای منحرف نمودن بنی‌آدم می‌رویم و درباره سه دسته مطلب مرتبط با هم مشتمل بر روش‌شناسی، تکنیک‌ها و ابزارهای شیطان به بحث خواهیم پرداخت.
1-3-1- رابطه مفهومی بین راهبردها، روش‌ها، فنون و ابزارهای ابلیس
رابطه مفهومی بین این چهار کلید واژه «راهبرد»، «روش»، «فن» و «ابزار» چنین می‌شود که برای محقق نمودن راهبرد، مجموعه‌ای از روش‌ها (تاکتیک‌ها) مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر روش مشتمل بر تعدادی از «فنون و تکنیک‌ها» است و اجرای هر فنی با استفاده از «ابزار»های متنوعی که دارای تناسب با اجرای آن فن باشند محقق می‌شود.
1-3-2- روش‌شناسی ابلیس
اَبَر روش‌های ابلیس برای حمله به آدمی چهار روش است که مبتنی است بر حمله به آدمی از چهار طرف! حمله از جلو و عقب، راست و چپ. بر این اساس نکات ذیل قابل توجه هستند.
1-3-2-1- این جهات معنوی است نه حسی
باید بدانیم این چهار جهت، جهات حسی نیستند و مثلاً ابلیس از روبروی صورتمان و یا از پشت سرمان به لحاظ فیزیکی به ما نمی‌تازد؛ بلکه این‌ها جهاتی معنوی است.
بنابراین مشخص است که منظور از راست، سمت راست بدن انسان نیست، بلکه تشبیه و تمثیلی است برای درک دقیق‌تر موضوع.
1-3-2-2- محاصره دائمی
ما در محاصره کامل و هم جانبه ابلیس و یارانش قرار گرفته‌ایم و قلب و روح ما در رصد دائمی او و لشکریانش هست؛ ایشان منتظر یافتن نقطه ضعفی از بنی‌آدم هستند تا با یک و یا ترکیبی از روش‌های تعریف شده‌اش بر ما بتازد؛ و آن چیزی نیست الا یکی از چهار جهت «پیش رو» و «پشت سر» و «سمت راست» و «سمت چپ»؛ اما این چهار جهت و چهار روش اصلی کدامند؟
1-3-2-3- حمله از پیش رو (جناح روبرو)
زینت و فریب در حوادثى است که در زندگى براى آدمى پیش مىآید؛ اعم از حوادث خوشایند یا ناخوشایند؛ و در بلند مدت مربوط به امر آخرت است که باعث ساده‌انگاری آخرت و سبک جلوه دادن آن مىشود. پس دامنه این عملیات ابلیس رویکردی آینده محور دارد؛ اعم از آینده دور و نزدیک.
1-3-2-4- حمله از پشت سر (جناح پشت)
مکر و حیله به بهانه آینده اولاد و اعقاب آدمی است، چون انسان نسبت به آینده اولادش آمال و آرزوها دارد؛ پس ابلیس به وسیله بخل، تضییع اموال دیگران، عدم ادای امانت‌ها، عدم ادای حقوق خدا و مردم (حق‌الله و حق‌الناس)؛ آدمی را به حرص برای ثروت‌اندوزى از راه حلال و حرام برای خودش، اولاد و وارثینش تحریک می‌نماید. پس دامنه این عملیات ابلیس رویکردی آینده محور دارد؛ برای آینده نزدیک.
1-3-2-5- حمله از راست (جناح راست)
وارونه‌سازی و بدعت در امور دینی است که به وسیله افزودن اضافات به دین (چیزهایى که خداوند از آدمى نخواسته)، افراط در امور دینى، ایجاد و توسعه شبهات؛ آدمی را وادار به افراطی‌گری در امر دین می‌سازد و به عبارتی آدمى را از راه دین‌داری بىدین مىکند! که به آن «اتباع خطوات شیطان» می‌گویند. این روش بیشتر برای افراد با روحیه دینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس دامنه این عملیات ابلیس رویکردش زمان حال است.
1-3-2-6- حمله از چپ (جناح چپ)
با جلوه داده لذات و شهوات و فحشا و منکرات، آدمی را به ارتکاب معاصى و آلودگى به گناهان و پیروى از هواى نفس و شهوات سوق می‌دهد و به عبارتی آدمی را از راه لذات و شهوات و فحشا و منکرات به بی‌دینی می‌رساند. پس دامنه این عملیات ابلیس رویکردش زمان حال است.
1-3-3- راه فرار و مقابله با ابلیس
- انسان در این میانه تنها نیست و نقطه امیدهای قابل اتکایی دارد! در شرایطی که ابلیس از چهار سو می‌تازد راه فرار و یا راه مقابله چیست؟ راه فرار دو سمت دیگر است: بالا و پایین! دو راه از بالاى سر و پایین باز است و هرگاه دست به دعا بر دارد، یا صورت بر خاک نهد؛ و در همین حالات است که به ما آموخته‌اند که چنین بگوییم: «اللَّهُمَّ أَعِذْنِي فِيهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ وَ هَمْزِهِ وَ لَمْزِهِ وَ نَفْثِهِ وَ نَفْخِهِ وَوَسْوَاسِهِ وَ كَيدِهِ وَ مَكْرِهِ وَ حِيلِهِ وَ أَمَانِيهِ وَ خُدَعِهِ وَ غُرُورِهِ وَ فِتْنَتِهِ وَ رَجْلِهِ وَ شَرَكِهِ وَ اعْوَانِهِ وَ أَتْبَاعِهِ وَ أَخْدَانِه وَ أَشْياعِهِ وَ أَوْلِيائِهِ وَ شُرَكَائِهِ وَ جَمِيعِ كَيدِهِمْ»[98] خدایا در این ماه پناهم ده؛ از شیطان رانده درگاهت و تلقین‌هایش و عیب‌جوئی‌هایش و القائاتش و دمیدنش و وسوسه كردنش و نیرنگش و مکرش و حیلههایش و آرزوسازی‌هایش و فریب‌هایش و دروغ‌هایش و فتنهاش و نیروی سواره و پیادهاش و دام‌گستری‌هایش و یارانش و پیروانش و مصاحبانش و اشیاعش و دوستانش و شریکانش و تمامی مكرهایش.
