ساختار شکست کار چیست؟

ساختار شکست کار معادل کلمه لاتین Work Breakdown Structure – WBS است. کاربرد این واژه که در بر گیرنده یک ابزار کارآمد در سیستم های کاری مختلف است، تسهيل کننده و سازماندهی کننده در انجام يك پروژه، یک موضوع، و یا یک فعالیت است. بدین صورت که آن مقوله را در سطوح مختلف تقسيم­بندي مي­كند، و به عبارتی یک انسجام ذهنی در مورد موضوع ایجاد می کند. به زبان دیگر به این كار پيكربندي پروژه یا موضوع مي‌گويند، كه شامل يكسري موضوعات یا فعاليتهاي اصلي، و مجموعه­اي از ريز موضوعات یا ریز فعاليت ها مي باشد. با استفاده از اين پيكربندي ميتوان اولاً شمايي كلي از موضوع یا پروژه را مشاهده كرده و ثانياً به كمك آن نواقص و كمبودها و اضافات را پيدا كرده و آنرا اصلاح كرد. به این ساختار شکست کار، درختواره موضوع نیز می توان گفت.

پس هدف از خرد نمودن یا شکستن موضوعات و پروژه ها، تعیین تمام فعالیت های اصلی و فرعی یک پروژه است، تا مدیر آن موضوع یا مدیر پروژه و تیم نظارتی بتوانند برنامه ریزی صحیحی برای اجرای آن بنمایند. بر این اساس است که می توان برای اجرای زیر فعالیت ها و زیر پروژه ها برنامه ریزی و بودجه ریزی لازم را نمود. بر این اساس می توان برآورد زمانی، برآورد ریالی، تهیه CPM، گانت چارت و سایر اجزاء برنامه ریزی و بودجه ریزی موضوع مورد نظر یا پروژه را به عمل آورد.

تعاریف و  مبانی:

WBS ]1]  یا ساختار شکست کار، یک ساختار درختی متناسب با موضوع یا محصول است، که ترکیبی از موضوعات مرتبط با محصول را در بر می گیرد. نکته بسیار مهم این است که این مجموعه چیزی فراتر از طراحی و ایجاد یک محصول است، و مواردی از جمله سخت­افزار، نرم­افزار، خدمات، داده­ها، امکانات، آزمایشات، آموزش، مستندسازی، پشتیبانی، خدمات پس از فروش، سیستم های جانبی مورد نیاز برای اجرایی نمودن موضوع، و هر آنچه مرتبط با مدیریت جامع سیستم است، را در بر دارد. این امر به منظور خرد نمودن و جزء نمودن فعالیت­های یک پروژه یا موضوع، به اجزاء کوچک تر تعریف شده است.

بر اساس تعاریف انجام شده؛ ساختار شکست کار دارای مشخصاتی به شرح زیر است.

     – نمایشی از کار به شکل یک فعالیت است و این کار دارای نتیجه­ای ملموس می­باشد.
– در قالب یک ساختار سلسله مراتبی نظام یافته است.
– دارای یک نتیجه ملموس و عینی بوده که به عنوان یک قلم قابل تحویل از آن یاد می شود.

ساختار شکست کار دارای انواع مختلفی است، از جمله ساختار شکست کار بر اساس فیزیک موضوع و یا ساختار شکست کار بر اساس فعالیت­های موضوع مربوطه و یا پروژه.

 مثال 1:   –  ساختار شکست کار بر اساس فیزیک موضوع یا پروژه (مثلاً ساختار شکست سرمایه های انسانی)

مثال 2: ساختار شکست کار بر اساس حسب فعاليت (فعل: ساختار شکست مأموریت های یک سازمان)

پس به طورخلاصه ساختار شکست کار به شرح زیر تعریف می گردد.

* سلسله مراتب موضوعات قابل تحویل را تعریف می کند.
* به تعریف تمامی کار مورد نیاز برای دست یابی به هدف نهایی یا موضوعات قابل تحویل، کمک می­کند.
* یک تصویر گرافیکی یا طرح متنی از محدوده­ی موضوع یا پروژه ارائه می نماید.
* چارچوبی جهت تمامی موضوعات قابل تحویل در سراسر چرخه حیات موضوع یا پروژه ارائه می نماید.
* وسیله­ای جهت یکپارچه سازی و ارزیابی عملکرد زمان بندی و هزینه ارائه می نماید.
* با ذی­نفعان موضوع یا محصول، ارتباط برقرار می کند.
* گزارش دهی و تحلیل پیشرفت و تحلیل داده های وضعیت طرح یا پروژه را تسهیل می کند.
* چارچوبی جهت تعیین اهداف عملکرد ارائه می نماید.

شرح جدول WBS

در ایجاد ساختار درختی از جداولی برای تعیین سطح موضوعات یا محصولات استفاده می شود. هر یک از این جداول از سه قسمت تشکیل گردیده، که در ادامه به شرح آنها پرداخته شده است.

2-1-   نام فعالیت/ موضوع/ برنامه

2-2-   کد WBS

2-3-   شماره لایه

 

مثال:

نکته: در لایه سه، کد WBS یک عدد سه رقمی خواهد بود. در لایه چهار یک عدد چهار رقمی و … .

تعیین لایه ها در ساختار شکست کار

برای تعریف لایه ها توجه به موارد زیر لازم است.

• · در لایه اول کل سیستم یک محصول مد نظر است. مثلاً در لایه اول بحث از سیستم (نظام) فرهنگ ، یا یک محصول مانند خودرو می باشد.
• · لایه دوم شامل موضوعات مرتبط با فرهنگ یا خودرو است. به طور مثال موضوعاتی از قبیل سخت­افزار، نرم­افزار، خدمات، داده­ها، امکانات، آزمایشات، آموزش، مستندسازی، پشتیبانی، قطعات یدکی، سیستم­های جانبی مورد نیاز برای بکارگیری محصول، و هر آنچه مرتبط با مهندسی جامع سیستم را می­توان نام برد. اگر چه هیچگونه الزامی برای تبعیت از این نوع دسته بندی وجود ندارد، و تعین دسته بندی های مربوطه بر اساس تخصص و نوع نگاه مدیریتی کارفرما، مدیران و کارشناسان به موضوع مورد بحث است.
• · در لایه سوم به ریز موضوعات هر زیرمجموعه پرداخته می شود.

===================================

نرم افزار های ایجاد ساختار شکست کار

برای ایجاد ساختار شکست کار نرم افزارهایی نیز وجود دارد، که به ما برای ترسیم آن کمک می کند. مثلاً نرم افزار WBS Chart Pro که شمایی از آن را در ادامه ملاحظه می فرمایید.

 

 

 

===================================

در انتها نمونه ای فرضی از ساختار شکست کار برای موضوعی عمومی مانند اجزای مدیریت سیستم ارائه شده است. بیشتر هدف توجه به رابطه بین موضوعات، کدهای شکست کار و لایه های شکست کار بوده است.

 

===================================

که ساختار درختی آن را در ادامه ملاحظه می فرمایید.

 

---