یکی از سوالاتی که برای هر مدیر و مسئولی مطرح می شود، این است که با چه شاخص هایی همکاران سازمانش را انتخاب کند؛ که دارای حداکثر کارآیی و اثربخشی باشند، و طبیعی است که متناسب با هر شغلی فرد می بایست دارای دانش، توانایی ها و مهارت های خاص خود باشد.[1]
اما در این مورد علاوه بر شاخص های اثباتی فوق، تعدادی شاخص انکاری نیز داریم، یعنی فرد نباید این ویژگی ها را داشته باشد؛ که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.
1- کسی که از انجام کاری اکراه دارد را بکار نگیریم. چنانچه امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند: «فَإِنَّ الْمُتَكَارِهَ مَغِيبُهُ خَيْرٌ مِنْ مَشْهَدِهِ وَ قُعُودُهُ أَغْنَى مِنْ نُهُوضِه»[2] یعنی کسی که کراهت دارد، نبودنش بهتر است از بودنش، و نشستنش بهتر از برخاستن و يارى نمودنش است! بنابراین به کسی که اکراه دارد اصرار نکنید، زیرا ضررش بیشتر از نفعش هست!
2- کسانی که دارای شک و شبهه در کار هستند و به آن ایمان ندارند. زیرا باعث ایجاد شک و اضطراب و تفرقه در درون سایر افراد سازمان خواهند شد. شاید بتوان این مطلب را از آیات 45 تا 47 سوره توبه برداشت نمود.
«إِنَّما يَسْتَأْذِنُكَ الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ ارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ في رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ (45) وَ لَوْ أَرادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً وَ لكِنْ كَرِهَ اللَّهُ انْبِعاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَ قيلَ اقْعُدُوا مَعَ الْقاعِدينَ (46) لَوْ خَرَجُوا فيكُمْ ما زادُوكُمْ إِلاَّ خَبالاً وَ لَأَوْضَعُوا خِلالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَ فيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَ اللَّهُ عَليمٌ بِالظَّالِمينَ (47)»
یعنی: « تنها كسانى كه به خدا و روز جزا ايمان ندارند و دلهايشان به شك افتاده و در شك خويش سرگردانند از تو اجازه مىخواهند – اگر آنها (راست مىگفتند، و) اراده داشتند كه (بسوى ميدان جهاد) خارج شوند، وسيلهاى براى آن فراهم مىساختند! ولى خدا از حركت آنها كراهت داشت؛ از اين رو (توفيقش را از آنان سلب كرد؛ و) آنها را (از جهاد) باز داشت؛ و به آنان گفته شد: با «قاعدين» [كودكان و پيران و بيماران] بنشينيد! – اگر آنها همراه شما (بسوى ميدان جهاد) خارج مىشدند، جز اضطراب و ترديد، چيزى بر شما نمىافزودند؛ و بسرعت در بين شما به فتنه انگيزى (و ايجاد تفرقه و نفاق) مى پرداختند؛ و در ميان شما، افرادى (سست و ضعيف) هستند كه به سخنان آنها كاملًا گوش فرامىدهند؛ و خداوند، ظالمان را مى شناسد.»
—————————-
[1] KAS&A Model
[2] نهج البلاغه نامه 4