در تعاریف علمی سه سطح از تاریخ بیان می شود.
1- تاریخ نقلی: تعریف وقایع، حوادث و اتّفاقات رخ داده شده و اوضاع و احوال گذشتگان. به نوعی یک روزشمار از وقایع تاریخی بدون ارائه تحلیلی بر آنها.
2- تاریخ علمی: تبیین قواعد و سنن حاکم بر وقایع و اتّفاقات گذشته است. در اینجا با بررسی روابط علّی و معلولی حوادث رخ داده شده، در پی کشف قواعد و ضوابط حاکم بر رویدادهای تاریخی هستند. این قواعد معمولاً قابل تعمیم به آینده نیز هست. از این روست که می گویند «گذشته چراغ راه آینده». به عبارتی روشی برای افزایش معرفت و شناخت است. این نوع تاریخ بر خلاف تاریخ نقلی، کلی است نه جزیی، و عقلی است نه نقلی محض.
3- فلسفه تاریخ: یعنی علم به تحوّلات و تطوّرات جامعه ها و تبیین قوانین حاکم بر این تطوّرات و تحوّلات
***
با توجّه به این مقدّمه ضرورت دارد که مسئولان عالی سیاسی کشور نسبت به تدوین تاریخ نقلی و علمی فعالیت های هسته ای کشور اقدام نمایند؛ تا اولاً این فعالیت ها در کوران تحوّلات و منازعات گروه های سیاسی دچار تحریف نگردد؛ و ثانیاً بتوان از آن ها به الگوهای علّی و معلولی و مدل های تصمیم گیری رسید.
چرا که کشورها نیاز به دست یابی به مدل های قوی و آزموده شده در همه مسائل کشوری دارند. که مورد هسته ای نیز از این امر مستثنی نیست.
البته این کار باید توسط نهاد و یا افرادی کاملاً مطّلع و بی طرف به انجام رسد. تا حب و بغض های سخیف سیاسی و گروهی و باندی و جناحی در آن وارد نشده و بتوان به مدلی بی عیب دست یافت. البته روش تعیین مرجع تدوین این مطلب در کشور، خود از ظرائف زیادی برخوردار است.
***
لذا پیشنهاد می گردد نسبت به تدوین مستند تاریخی (تاریخ نقلی و علمی) فعالیت های هسته ای ایران توسط یک مرجع بی طرف اقدام شود.
It’s impreatvie that more people make this exact point.