رابطه پدافند غیر عامل با مدیریت بحران

وقتی بحث از پدافند غیر عامل می شود بلافاصله مدیریت بحران در ذهن متبادر می گردد و نیز وقتی سخن مدیریت بحران می شود، پدافند غیر عامل به یاد می آید. ولی آیا تفاوت و تشابه این دو مقوله در چیست؟ و آیا جداسازی ساختاری موجود اینها در کشور امری منطقی و یا غیر منطقی است؟

بر اساس تعاریف انجام شده پدافند غیر عامل، عبارت است از مجموعه اقدامات غیر مسلحانه ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها و تأسیسات، تجهیزات و شریان های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن می گردد[1]؛ و مدیریت بحران عبارت است از، فرآیند برنامه‌ریزی، عملکرد و اقدامات اجرائی است که توسط دستگاههای دولتی، غیردولتی و عمومی پیرامون شناخت وکاهش سطح مخاطرات (مدیریت خطرپذیری) و مدیریت عملیات مقابله و بازسازی و بازتوانی منطقه آسیب‌دیده (مدیریت بحران) صورت می‌پذیرد. در این فرآیند با مشاهده پیش نشانگرها و تجزیه و تحلیل آنها و منابع اطلاعاتی در دسترس تلاش می‌شود به‌صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهای موجود از بحران ها پیشگیری نموده یا درصورت بروز آنها با آمادگی لازم در جهت کاهش خسارات جانی و مالی به مقابله سریع پرداخته تا شرایط به وضعیت عادی بازگردد.[2] به عبارتی مدیریت بحران نقش کنترل بحران و کاهش آثار سوء آن و عبور از بحران؛ با اعمال مدیریت در سه مرحله: قبل، حین و بعد از بحران را بر عهده دارد.

…………………………………….

اگر به این دو دسته تعریف نگاهی بیندازیم چند نکته زیر قابل توجه خواهد بود.

1- پدافند غیر عامل مقدمه ای برای مدیریت بحران است. یعنی با انجام اقداماتی مانند استتار، اختفاء، فریب و …، زمینه را برای کاهش آسیب پذیری و در نتیجه کاهش بحران فراهم می آوریم. لذا مقدمه ای برای مدیریت بحران است.

2- در موضوع پدافند غیر عامل عامل تهدید بیشتر بشرساز در نظر گرفته می شود. مانند بمباران، انفجارات، و …؛ در صورتیکه در مدیریت بحران هم عوامل بشرساز و هم عوامل طبیعی مانند سیل و زلزله و … در نظر گرفته می شود.

3- برنامه ریزی های مدیریت بحران و پدافند غیر عامل می بایست بسیار نزدیک به هم و بلکه همراه با هم باشند. چرا که هر دو به دنبال هدف واحدی هستند، البته در دو برش. لذا با توجه به کمبود امکانات و زمان و مهم تر از همه منابع انسانی، شرط عقل است که مدیریت واحدی را بر آنها حاکم نماییم.

…………………………………….

لذا به نظر می رسد سازمان های مدیریتی متولی پدافند غیر عامل و مدیریت بحران در سطوح عالی کشوری و نیز در سطوح عملیاتی می بایست به سمت ایجاد وحدت فرماندهی در این دو حوزه پیش روند.

---