ابزارهای نیازسنجی اطلاعاتی

12 فروردین 1391 طراحی سیستم و مدل سازی 271 بازدید

همانطور که در مقاله متدلوژی نیازسنجی اطلاعاتی برای تحليل و طراحي سيستم ها گفته شد، نیازسنجی اطلاعاتی یکی از مراحل اصلی برای تحلیل و طراحی سیستم ها است.

در این مقاله سعی بر ارائه تعدادی از ابزارهای نیازسنجی اطلاعاتی است، تا گام اجرایی نیازسنجی را هم پوشش دهیم.

تعدادی از ابزارهاي تعيين نيازمنديها

نمودار استخوان ماهی که مشکلات را در آنها با زنجیره ارتباط علت و معلولی نشان داده می شود

ماتريس مشكل، ريشه، راه حل

اهداف بهبود سیستم، مشکلات و محدودیتها همه نوشته می شود در این ماتریس که در جلسه بررسی می شود و راهکارهایی به شکل موردی در می آید که راهکارهای در کنار هم راه حل کلی را نشان می دهد.

مانند ماتریس زیر:

RAD: Rapid Application Development

توسعه کاربردی سریع

سه مشکل اصلی که طراحان سیستم با آن مواجه بوده اند شامل موارد زیر است.

الف ) طولاني شدن روند توسعه در روش های سنت

ب ) عدم مشارکت کاربران در طراحی سیستم

ج ) بزرگي گروه هاي توسعه دهنده سیستم

بنابراین ايده RAD از تلاش براي غلبه بر اين مشکلات پديد آمد، و به دنبال كاهش زمان ، هزينه و ريسك پروژه، مشارکت حداکثری کاربران در طراحی و افزايش قابليت اعتماد در طراحی سيستم هاي ساخت یافته است.

تعریف RAD: مجموعه اي ازتكنيك ها و فنوني است كه براي ايجاد شتاب بيشتر در فرايند توسعه سيستم به طورمشترك با كاربران و ساير طرف هاي ذينفع مورد استفاده قرار مي گيرد. به عبارت ديگر در اين روش تأكيد عمده بر كار مشترك بین کارفرما و مجری، در مراحل مختلف توسعه سيستم است .

مرحله بندی اجرای کار در روش RAD را می توان به صورت زیر نام برد.

شكستن پروژه هاي بزرگ به پروژه هاي كوچكتر و قابل اجرا
اولويت بندي انجام كار براساس زمان ثابت
تیم سازی
واگذاری ریز کارها به تیم ها
نمونه سازي کارها
آناليز و طراحي مشترك ازطريق برگزاري جلسات كارگاهی
هم گرا نمودن نتایج کار تیم ها
طراحی کل سیستم

برای اجرای RAD از ابزارهایی استفاده مي شود که در ادامه سه دسته کلی آن بیان شده است.

1. ابزارها و روش هاي نمودارسازي

به طور کلي استفاده از همه ابزارهاي نمودارسازي در اين روش نیز مورد استفاده است. به ويژه در مراحل طراحي توسط کاربر و ساخت از نمودارهاي زير استفاده مي شود :

نمودارهای رابطه ای موجودیت ها (ERD- Entity relationship diagrams)
تجزيه کارکردي (Functional Decomposition)
نمودارهاي گردش داده (DFD-Data Flow Diagram)
نمودارهاي کنشي

3. ابزارهاي CASE: (Computer Aided Software Engineering)

(مهندسی نرم افزار به کمک کامپیوتر)

يکي از ويژگيهاي مميّزه RAD تأکيد شديد آن بر استفاده از ابزارهاي CASE در جريان پيشبرد مراحل تحليل، طراحي و ساخت سيستم است . استفاده از CASE به دو دليل عمده زير براي اجراي روش RAD ضروري است :

سرعت در تبديل خواسته ها و نظرات کاربران به مستندات سيستم
تبديل سازگار و سريع مستندات طراحي سيستم به نمونه هاي قابل بازديد توسط کاربر

RAD بر استفاده از ابزارهاي مجتمع CASE تأکيد دارد، يعني ابزارهايي که همه مراحل تحليل، طراحي، ساخت، آزمون و مستندسازي سيستم ها را بتوان با کمک آنها در يک محيط واحد انجام داد. اين محيط همچنين بايد توانايي توليد سريع نمونه هايي از صفحات، دريچه ها، منوها و گزارش هاي مورد نياز کاربران را داشته باشد.

3. جلسات JAD (Joint application design)

« طراحی کاربردی مشترک»

جلسات JAD به عنوان یک فن برای جمع آوري اطلاعات به حساب می آید، و به دليل اهميتي که جلسات JAD در روند اجراي روش RAD دارند، شايسته است اين جلسات را به عنوان ابزارهاي عمده پيش برد روش مورد بررسي قرار دهيم. این روش به عنوان يک روش سريع و مناسب براي دريافت نظرات کاربران، به عنوان جايگزيني براي روشهاي سنتي مصاحبه و تکميل پرسشنامه پذيرفته شده است.

دو عنصر مهم در این روش (JAD) استفاده هم زمان از موارد زیر است.

استفاده از يک ابزار CASE به عنوان ابزار محوری جلسات
تأکيد بر نمونه سازي به عنوان روش مبادله افکار و نظرات در جلسات

در این روش بر اساس مراحل زیر عمل می کنند.

1- تعیین موضوعات و محدودیت های پروژه

2- تعیین فاکتورهای موفقیت کلیدی

3- تعریف خروجی های مورد نظر پروژه (نیازها و فرآیندهای قسمت های مختلف سازمان)

4- تعریف برنامه فعالیت های جلسات (حداکثر مدت زمان برگزاری این جلسات 7 روز کاری است)

5- انتخاب شرکت کنندگان در جلسات (از بین اعضای کلیدی سازمان)

6- انتخاب رهبر جلسات طوفان ذهنی

7- آماده سازی مواد اولیه مورد نیاز برای جلسات

8- سازماندهی فعالیت ها و تمرین های کارگاه آموزشی

9- آماده سازی، اطلاع رسانی و آموزش شرکت کنندگان در جلسات

10-هماهنگی موارد لجستیکی (مکان، ملزومات، پذیرایی، …) کارگاه

11-تشکیل جلسات طوفان ذهنی

12-اخذ، دسته بندی و جمع بندی نیازهای سازمان از زبان مدیران کلیدی آن

DFD: Data Flow Diagram (نمودار جریان داده ها)

نمودار جریان داده ها، به سیستم بصورت جریان داده هایی که وارد آن شده و پردازشهایی که بر روی آنها انجام می شود تا برون داده هایی تولید شود ، می نگرد.

چهار نوع نمودار جریان داده ها DFD تعریف شده است:

1- DFD فیزیکی سیستم موجود : چگونه سیستم موجود عمل می کند.

2- DFD منطقی سیستم موجود : آنچه سیستم موجود انجام می دهد.

3- DFD منطقی سیستم جدید : آنچه سیستم مطلوب باید انجام دهد.

4- DFD فیزیکی سیستم جدید: آنگونه ای که سیستم مطلوب باید عمل کند.

روش مستندسازي نيازمندي هاي سيستم

(با استفاده از Use Case)

Use Case: توصيفي رفتاري از مراحل مختلف انجام يك كار توسط سيستم است تا يك كار واقعي انجام شود.
Actor: تمام عوامل مرتبط با سيستم که باعث انجام یک کار در سیستم می شوند (اعم از انسان، سيستم های ديگر يا حتي يك زمان مشخص)
Temporal Event: (رخداد زماني) رخدادي است كه با زمان تنظيم مي شود. (بازيگر آن زمان است)