نقدی بر استراتژی دولت در اصلاح ساختارهای کلان نظام

 

یکی از شعارهای اصلی دولت نهم و دهم، انجام اصلاحات کلان و اساسی ساختاری در کشور بوده است. با این مبنا که دولت چند چالش اصلی ساختاری در کشور را شناسایی و هدف گیری نموده و سعی در اصلاح آنها نموده است.

از جمله این اصلاحات به موارد زیر می توان اشاره نمود.

اصلاح ساختار اداری کشور؛ مانند تغییر سازمان مدیریت و برنامه ریزی به مدیریت راهبردی ریاست جمهوری

اصلاح ساختار اقتصادی کشور؛ که در قالب طرح تحوّل اقتصادی، به دنبال اصلاح  هفت «نظام کلیدی» ذیل الذکر، به منزله محورهای اصلی ساختار اقتصادی بوده است.

1-       اصلاح نظام یارانه ها

2-       اصلاح نظام مالیاتی

3-       اصلاح نظام گمرکی

4-       اصلاح نظام بانکی

5-       اصلاح نظام توزیع کالا و خدمات

6-       اصلاح نظام ارزشگذاری پول ملی

7-       اصلاح نظام بهره وری

حتی در دولت دهم پا را از این فراتر نهاده و به دنبال اصلاح ساختارهای جهانی رفته اند.

مانند اصلاح ساختار نم، سازمان ملل، شورای امنیت و … .

*     *     *     *

در این میان ذکر چند نکته مناسب است.

اوّلاً: وجود این رویکرد تحوّلی نسبت به شرایط موجود، قابل تقدیر و تشکّر است. چرا که اساساً کشور ما نیاز جدّی به یک بازمهندسی و تحوّل در زمینه مسائل ساختاری و نظامات مربوطه در همه زمینه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارد. چیزی که مورد مطالبه مقام معظّم رهبری (مدظلّه العالی) نیز بوده؛ و آن نظام سازی است.

بعلاوه اینکه اتخاذ این رویکرد تحوّلی علی رغم محاسن زیادش، دولت را دچار مشکلات عدیده ای می نماید. بنابراین جای تقدیر و تشکّر از دولتمردان وجود دارد.

ثانیاً: میزان دست یابی به اهداف تعیین شده موضوع بعدی است، که اکنون قصد وارد شدن در آن مقوله را نداریم. آیا اصلاً اولویت های اقتصادی کشور همین موارد است؟ آیا چند درصد توانسته ایم به اهداف تعیین شده برسیم؛ و آیا نسبت پیشرفت در هر یک از این حوزه ها متوازن بوده است؟ و … .

در پاسخ باید گفت که به نظر می رسد طرح تحوّل فرهنگی در اولویت اوّل دولت قرار نداشته، فلذا اقدام به موضوعاتی که معلول هستند نموده است. مثلاً طرح تحوّل اجتماعی. در این طرح دولت به تعدادی از آسیب های اجتماعی پرداخته و سعی در مهار آنها داشته است. امّا از علت ­العلل که همانا سیستم و نظام مدیریت جامع فرهنگ کشور است، غافل مانده است.

موضوعی که مقام معظّم رهبری (مدظلّه العالی) مکرراً نسبت به اصلاح آن (نظام مدیریت فرهنگ)، هشدار داده و خود نیز به تبیین ابعاد آن پرداخته اند؛ و در یک کلمه خواستار راه اندازی قرارگاه فرهنگ کشور شده اند.

بنابراین در طول دو دوره گذشته دولت، شاهد فعالیت­هایی قوی برای اجرای طرح تحول فرهنگی و راه اندازی قرارگاه فرهنگ نبوده ایم. در عوض دولت سعی نمود که با تزریق منابع اعتباری به فرهنگ کشور، مقداری بر حجم کارهای فرهنگی بیفزاید. اگر چه موفق به انجام این کار نشد. چرا که ابتدا قرار بود اعتباری بالغ بر حدود 1500 میلیارد تومان به امر فرهنگ اختصاص یابد. البته این امر ابتدا باعث شادی بسیاری از متولیان فرهنگ شد. اما چندی نگذشت که بر اساس اعلام متولّیان امر اعتبارات فرهنگی، میزان عدم تحقق اعتبارات فرهنگی چیزی حدود 70 تا 75 درصد شد.

ضمن اینکه حتی اگر دولت موفق به تامین همه این منابع می شد، معلوم نبود که جهت فرهنگی اتخاذ شده به چه سمتی باشد. زیرا وقتی که فرهنگ فاقد یک اتاق فرمان و قرارگاه برای اتخاذ تصمیمات راهبردی اش است، چه گونه می توان انتظار داشت، که همه دستگاه های فرهنگی (که تعدادشان بیش از 80 دستگاه معظم در کشور است) در مسیری تکاملی و رو به رشد گام بردارد. (مگر به وسیله امدادهای غیبی، که تا کنون کم هم نداشته ایم)

*     *     *     *

پس سوال اصلی این است که،

1-           آیا علی رغم همه تهدیدات و شبیخوان و تهاجم و ناتوی فرهنگی، مشکلی در ساختار مدیریت فرهنگ کشور وجود ندارد؟
2-           یا موضوع فرهنگ فاقد اولویت بالا است؟
3-           و یا هر دو؟

لذا به نظر می رسد که ضرورت دارد آقای رییس جمهور در این مدت باقی مانده از عمر دولت، نسبت به اصلاح ساختار معیوب مدیریت فرهنگ کشور، و انجام طرح تحوّل فرهنگی اقدامی مبنایی نموده و باقیات الصالحاتی دیگر نیز برای دولت بر جای گذارند.

انشاء الله